Rais Emmanuel Macron
Wapelelezi kwa karne nyingi wamewafundisha wale watu wenye mamlaka na mataifa yao wakiwemo marais, mawaziri wakuu, wafalme kuwa makini.
Na katika karne ya 21, wengi wao hubeba simu za mkononi.
Hiyo ndio mantiki ya msingi wa uvumbuzi wa kupeleleza zaidi wa kimataifa ambao katika miezi ya hivi karibuni ilichunguza orodha ya zaidi ya nambari za simu 50,000 zilizojumuisha - kwa mujibu wa uchambuzi wa kiuchunguzi wa simu nyingi za aina ya iPhone.
Orodha hiyo ilikuwa na mamia ya idadi ya wanasiasa na maafisa wa serikali .
Lakini vipi kwa upande wa wakuu wa nchi na serikali, bila shaka malengo yalikuwa makubwa zaidi?
Marais watatu, mawaziri wakuu 10 na mfalme mmoja
Rais Cyril Ramaphosa wa Afrika Kusin
Kwenye orodha: Marais watatu waliokuwepo ni Emmanuel Macron wa Ufaransa, Barham Salih wa Iraq na Cyril Ramaphosa wa Afrika Kusini. Mawaziri wakuu watatu wa sasa, Imran Khan wa Pakistan, Mostafa Madbouly wa Misri na Saad-Eddine El Othmani wa Morocco.
Mawaziri wakuu saba waliomaliza muda wao, ambao waliwekwa hapo wakati bado walikuwa madarakani:
Ahmed Obeid bin Daghr wa Yemen, Saad Hariri wa Lebanon, Ruhakana Rugunda wa Lebanon, Édouard Philippe wa Ufaransa, Bakitzhan Sagintayev wa Kazakhstan, Noureddine Bedoui wa Algeria na Ubelgiji. Charles Michel.
Na mfalme mmoja: Mohammed VI wa Morocco.
Mashirika ya habari ya washirika katika nchi 10 yalithibitisha umiliki wa nambari hizi na zingine zilizotajwa katika nakala hii kupitia rekodi za umma, vitabu vya mawasiliano vya waandishi wa habari na maswali kwa maafisa wa serikali au washirika wengine wa karibu wa malengo yanayowezekana - ingawa wakati mwingine ilikuwa haiwezekani kuamua ikiwa nambari za simu zilikuwa za kazi au zile za zamani.
Kupiga simu kwa karibu nambari zote za simu Jumatatu na Jumanne zilitoa simu zilizoghairiwa au namba zilizobadilishwa. Watu wachache walipokea simu,Wengine walijibu meseji.
Jarida la uandishi wa habari la Ufaransa, Hadithi Zilizokatazwa, na kikundi cha haki za binadamu Amnesty International kilipata orodha zaidi ya 50,000.Madhumuni ya orodha haijulikani, na NSO inakanusha kwamba ilikuwa orodha ya malengo ya ufuatiliaji.
"Takwimu zina matumizi mengi halali na sahihi kabisa ambayo hayana uhusiano wowote na ufuatiliaji au na NSO," wakili wa Virginia anayewakilisha kampuni hiyo, Tom Clare, aliandika kwa Hadithi Zilizokatazwa.
Lakini uchunguzi wa kiusalama wa Amnesty, simu 67 zinazohusiana na nambari zilizo kwenye orodha hiyo ziligundulika 37 ambazo zinaweza kuingiliwa na Pegasus au zilionyesha dalili za kujaribu kudukuliwa.
Uchunguzi wa Amnesty pia uligundua kuwa simu nyingi zilionyesha dalili za kuambukizwa au kujaribu kudukuliwa kwa dakika au hata sekunde baada ya mihuri ya muda ambayo ilionekana kwa nambari zao kwenye orodha.
NSO - mmoja tu wa wahusika wakuu katika soko hili - anasema ina wateja 60 wa wakala wa serikali katika nchi 40.
Katika kila kesi, kampuni hiyo inasema, walengwa wanapaswa kuwa magaidi na wahalifu, kama vile watapeli, wafanyabiashara wa dawa za kulevya na wafanyabiashara wa binadamu.
Kampuni hiyo inasema inazuia haswa kulenga raia wanaotii sheria, pamoja na maafisa wa serikali wanaofanya biashara yao ya kawaida.Mtendaji mkuu wa NSO Shalev Hulio alisema kampuni yake ina sera za kujilinda dhidi ya unyanyasaji;"Kila madai juu ya matumizi mabaya ya mfumo yananihusu. Inakiuka imani ambayo tunatoa wateja, "Hulio alisema. "Ninaamini kwamba tunahitaji kuangalia kila madai. Na tukichunguza kila madai, tunaweza kugundua kuwa mengine ni kweli. Na ikiwa tutagundua kuwa ni kweli, tutachukua hatua kali."
Walakini upelelezi wa kawaida kwa viongozi wa kitaifa unaweza kuwa kwa ujumla, ufunuo wa umma juu yake mara nyingi husababisha mzozo. Wakati mkandarasi wa zamani wa Wakala wa Usalama wa Kitaifa Edward Snowden alifunua mnamo 2013 kwamba Merika iligonga simu inayotumiwa na Kansela wa Ujerumani Angela Merkel, ilisababisha ghasia za miezi kadhaa nchini humo na kudhoofisha uhusiano wa karibu kati ya mataifa hayo mawili.
Kujibu maswali ya kina kutoka kwa ushirika wa upelelezi, NSO ilisema inafuatilia jinsi programu yake inatumiwa na inafuta ufikiaji wa mfumo kwa mteja yeyote anayeitumia vibaya. Lakini pia inasema wateja wake, sio kampuni yenyewe, wanahusika na matumizi yake.
"Kikundi cha NSO kitaendelea kuchunguza madai yote ya kuaminika ya matumizi mabaya na kuchukua hatua zinazofaa kulingana na matokeo ya uchunguzi huu," ilisema taarifa hiyo. "Hii ni pamoja na kuzima mfumo wa wateja, kitu ambacho NSO imethibitisha uwezo wake na utayari wa kufanya, kwa sababu ya kudhibitiwa kwa utumiaji mbaya, kuifanya mara kadhaa huko nyuma, na haitasita kufanya tena ikiwa kuna uhitaji."
Tedros Ghebreyesus -WHO
Katika barua tofauti Jumanne, pia ilisema "tunaweza kuthibitisha kwamba angalau majina matatu katika uchunguzi wako; Emmanuel Macron, Mfalme Mohammed VI, na [Mkurugenzi Mkuu wa Shirika la Afya Ulimwenguni] Tedros Ghebreyesus - hajawahi kuwa na malengo au kuchaguliwa kama malengo ya wateja wa Kikundi cha NSO. ""Maafisa wote wa serikali ya Ufaransa na Ubelgiji au wanadiplomasia waliotajwa kwenye orodha, hawako na hawajawahi kuwa, Pegasus malengo," kampuni hiyo iliongeza katika barua iliyofuata."Orodha iliyovuja ya nambari 50,000 sio orodha ya nambari zilizochaguliwa kwa ufuatiliaji kwa kutumia Pegasus," wakili wa NSO, Thomas Clare, alimwandikia mshirika wa Mradi wa Pegasus Jumanne.
"Ni orodha ya nambari ambazo mtu yeyote anaweza kutafuta kwenye mfumo wa chanzo wazi kwa sababu zingine isipokuwa kufanya uchunguzi kwa kutumia Pegasus. Ukweli kwamba idadi inaonekana kwenye orodha hiyo haionyeshi ikiwa nambari hiyo ilichaguliwa kwa uchunguzi ikitumia Pegasus. "
Mtu anayejua shughuli za NSO ambaye amezungumza mapema kwa sharti la kutokujulikana kujadili mambo ya ndani aliiambia The Post kwamba kati ya wateja kampuni hiyo ilisimamisha kazi katika miaka ya hivi karibuni walikuwa wakala nchini Mexico.
Mtu huyo alikataa kwa undani ni mashirika yapi yamesimamishwa.
Lakini ripoti za unyanyasaji wa Pegasus zimeenea huko Mexico, na zaidi ya nambari 15,000 za simu za Mexico ziko kwenye orodha hiyo, pamoja na ile ya rais wa zamani Felipe Calderón. Uchunguzi uligundua kuwa alikuwa ameongezwa kwenye orodha hiyo baada ya kipindi chake kumaliza mwaka 2012.
Waziri mkuu wa Burundi
Waziri mkuu wa Burundi, Alain-Guillaume Bunyoni, aliongezwa kwenye orodha hiyo mwaka 2018, kabla ya kuingia madarakani, rekodi zinaonyesha.
Ndivyo ilivyokuwa nambari za rais wa baadaye wa Kazakhstan, Kassym-Jomart Tokayev, na waziri mkuu wake wa baadaye, Askar Mamin.
Takwimu muhimu katika mashirika makubwa ya kimataifa hayakuachiliwa kutoka kwenye orodha. Orodha hiyo ilikuwa na idadi ya mabalozi kadhaa wa Umoja wa Mataifa na wanadiplomasia wengine. Ilikuwa pia na nambari ya simu ya mfanyakazi wa zamani wa Tedros ya WHO.
Kwa jumla, orodha hiyo ilikuwa na nambari za simu kwa zaidi ya maafisa wa serikali 600 na wanasiasa kutoka nchi 34. Kwa kuongezea nchi ambazo nambari za simu za viongozi wa juu zilionekana ni nambari za maafisa wa Afghanistan, Azabajani, Bahrain, Bhutan, China, Kongo, Misri, Hungary, India, Iran, Kazakhstan, Kuwait, Mali, Mexico, Nepal, Qatar, Rwanda , Saudi Arabia, Togo, Uturuki, Falme za Kiarabu, Uingereza na Marekani.
Madokezo ya kijiografia
Mapitio ya orodha hiyo yalionesha kuwa baadhi ya simu za viongozi zilidukuliwa zaidi ya mara moja, kama vile nambari za simu za marafiki, jamaa na wasaidizi wao.
Nambari za simu za washirika wa Rais wa Mexico Andrés Manuel López Obrador ziliongezwa kwenye orodha wakati wa kuelekea uchaguzi wa 2018, ambao mwishowe alishinda, akiacha chama tawala.
Miongoni mwa wale walio kwenye orodha hiyo walikuwa simu za rununu za mkewe, wanawe, wasaidizi, washirika wake wengi wa kisiasa, na hata dereva wake wa kibinafsi na daktari wa moyo.
Hakukuwa na dalili kwamba simu ya López Obrador ilikuwa kwenye orodha; wasaidizi wanasema aliitumia kidogo.
Nambari za Michel, Macron na maafisa kadhaa wa Ufaransa walionekana katikati ya kundi la zaidi ya idadi 10,000 iliyotawaliwa na malengo ya Morocco na wale wa nchi jirani ya Algeria, mpinzani wa Morocco.
Nambari za Mohammed VI na mfanyakazi wa Tedros pia walipatikana katika kikundi hicho. Ndivyo ilivyokuwa idadi ya Romano Prodi, waziri mkuu wa zamani wa Italia.
"Tulijua vitisho na hatua zilichukuliwa kupunguza hatari," Michel alimwambia mwandishi wa habari wa Le Soir ya Ubelgiji, mshirika katika Mradi wa Pegasus. Michel alijiuzulu kama waziri mkuu wa Ubelgiji mnamo 2019 na kuwa rais wa Baraza la Ulaya, moja ya kazi za juu katika Jumuiya ya Ulaya.Ramaphosa wa Afrika Kusini, Rugunda wa Uganda na Bunyoni wa Burundi walikuwa miongoni mwa kundi lililotawaliwa na nambari za simu za Rwanda.
Rwanda, Morocco na India zote zimetoa taarifa rasmi kukana kuhusika katika upelelezi kwa waandishi wa habari na wanasiasa.Kulingana na vifaa vya uuzaji vya NSO na watafiti wa usalama, Pegasus imeundwa kukusanya faili, picha, magogo ya simu, rekodi za eneo, mawasiliano na data zingine za kibinafsi kutoka kwa simu za rununu, na inaweza kuamsha kamera na maikrofoni pia kwa ufuatiliaji wa wakati halisi wakati muhimu.
Mara nyingi mashambulizi haya yanaweza kutokea bila malengo kupata aina yoyote ya tahadhari au kuchukua hatua yoyote. Pegasus anaweza kuingilia tu - kwa iPhones na vifaa vya Android - na kuchukua simu mahiri kwa kile tasnia ya ufuatiliaji inaita mashambulio ya "bonyeza-sifuri".
Waziri wa mambo ya nje wa Rwanda, Vincent Biruta, alisema nchi yake "haina uwezo huu wa kiufundi kwa namna yoyote." Katika taarifa yake, Moroko ilielezea "mshangao mkubwa" kwa kuchapisha "madai ya uongo… kwamba Morocco imeingilia simu za wahusika kadhaa wa kitaifa na wa kigeni na maafisa wa mashirika ya kimataifa." Taarifa hiyo iliongeza, "Morocco ni taifa linaloongozwa na sheria, ambayo inahakikishia usiri wa mawasiliano ya kibinafsi kwa nguvu ya Katiba."
Nchini India, waziri wa mambo ya ndani alitoa maoni kuwa imepeleleza waandishi wa habari na wanasiasa kazi ya "wasumbufu," ambayo alifafanua kama "mashirika ya ulimwenguambazo hazipendi India kuendelea. " Katika taarifa tofauti, serikali ilisema, "Madai juu ya ufuatiliaji wa serikali kwa watu maalum hayana msingi wowote au ukweli unaohusiana nayo."Mexico, Saudi Arabia, Kazakhstan na Falme za Kiarabu hawakujibu maombi ya maoni.
'Ukiukaji usiofaa'
Nambari ya simu ya Macron iliongezwa kwenye orodha wakati alikuwa karibu kuanza ziara ya Afrika, na vituo vya Kenya na Ethiopia. Iliongezwa karibu wakati huo huo kulikuwa na simu za mawaziri 14 wa Ufaransa na Michel wa Ubelgiji.
"Ikiwa ukweli ni kweli, ni wazi ni mbaya sana," Elysée alisema katika taarifa. "Nuru yote itaangazwa juu ya ufunuo huu wa waandishi wa habari."
Wakati huo, Algeria ilikuwa katika machafuko, Mtawala wake wa muda mrefu wa kimabavu, Abdelaziz Bouteflika, alikuwa ametangaza tu kwamba hakupanga kugombea tena.
Algeria ilipigana vita vya umwagaji damu vya uhuru kutoka kwa Ufaransa mnamo miaka ya 1950, na raia wengi wa Ufaransa wana asili ya Algeria; nchi hizo mbili zina uhusiano wa karibu na uhusiano wa kijasusi.
Umoja wa mataifa ya Afrika pia walikuwa wakiridhia makubaliano makubwa ya biashara huria wakati huo.
Biashara na mazungumzo mengine ya kimataifa kihistoria yamekuwa malengo makuu ya ukusanyaji wa ujasusi wa serikali kwani pande zote zinatafuta ufahamu juu ya mawazo ya washirika wao wa mazungumzo.Maafisa wakuu wa serikali ya Ufaransa kwa kawaida wanapata vifaa salama kwa mawasiliano rasmi, lakini waingiaji wa kisiasa wa Ufaransa wanasema biashara nyingine pia hushughulikiwa kwa iPhones na vifaa vya Android visivyo na usalama.
Mbali na iPhone yake ya kibinafsi, Macron hutumia simu mbili maalum zilizo salama sana kwa mazungumzo nyeti zaidi, wasaidizi wanasema.
Moja ya namba zake za simu ilichapishwa kwenye vyombo vya Habari mnamo mwaka 2017 baada ya mtu kuiba simu ya mwandishi wa habari ambaye alikuwa na mawasiliano ya Macron.Lakini maafisa wanaojua mazoea yake wanasema yeye huwa hatumii simu yoyote ile kwa majadiliano ya habari kwa hofu ya kupelelezwa.
Kwa hivyo yeye hutumia nambari za simu zenye usiri na zenye usalama zaidi, maafisa walisema, wakizungumza kwa sharti la kutokujulikana kujadili mambo ya siri.